Gagavuz masalları. Я. Арабаджи

Giriş
Şkolayı başarmaa kaldı bir aftacık,
Mamum söleer: «Kızım, yazsana bir-iki şiircik».
Gagauz dilindä yarışmak olacek,
Kim dilä kuvetli - ilk pay tutacek!
Bir yaprak hem kalem elimä aldım,
Oturup, düşünmeyä kendimi urdum.
Ne zorlar vardı, kolaylar, aklımdan geçirdim,
Çok faydalı işlär bän bu yıl üürendim.
Üüredicileri uygun hem dikkat sesledim,
Evdä dä ana-bobaya yardımcı oldum.
Ama naşı şiir ban yazayım..?
Angı taraftan canımı açıklayım..?
Bu iş beni meraklandırdı -
Mamuylan sözä hazırlandım:
«Üürenicilerä sän yardımcı olêrsın,
Bendän sä hep hazırı bekleersin,
Yapsana bana da biraz kolaylık».
Ama mamum çetin lafında durêr,
Bendän şiir mutlak bekleer.
«Ӧlä mi», - söledim ban kendi-kendimä,
Hem birdän attım gözümü resimä.
Dііl şiir, yazacam bir masal,
Beki işidecäm: «Kızım, ne helal!».

I bölüm
Hazırlanmak

Sansın imiimä girdi bir kurt:
«Äna, masalı tezçä duudurt!»
Düşünerim, akrannarımı resimneerim,
Dayma onnarı terbiederim,
Kimär-kerä akıl vererim,
İslä insan olsunnar pek çok isteerim.
Dііl, dііl onun için yazêrım,
Olä raatsız oldum, pek düşünerim.
Manilerä giderim bän: «Yardımcı olsana bana sän,
Maniciim benim yalpak,
Gözümdän yaş akêr, ya bak!
Mamu benim fikirlerimi kontrol eder,
Pek tä çok umut eder».
«Ne yardım edeyim sana, kızım,
Buna olsun lääzım senin duygun.
Masallar benim aklımda karıştı,
Taa çoyu da evellerdä battı».
Maniciim tatlı gözlemeylän ikram etti,
Aklımda da birdän bir süjet dizildi.


IIbölüm
Maana

Gölün boyunda gezinärmiş Eşeklän Kirpi,
Yannarından da geçmiş Biigir, ama ne kirli!
-Sän gördün mü, - eşek büük-büük söläärmiş, -
Onun eti ölä bet kokarmış,
Ama nallar bacaklarında takılı,
Ne onun taa mı keskin akılı?!
Kirpi pek gülmüş Eşään lafına:
-Sän da mı isteersin nal taktırmaa?
Sana, Eşeciim, sade düünnerdä oynamaa.
Taa Vasi bati (Uzunov) şiirindä annadardı,
Ani senin kısmedin düünnerdä dä geçmääzdi.
-Hadi, sana, Kirpiciim, nalcaaz takacez,
Yumak olduynan, naşı onnarı saklaycan, bakacez.
Balabanca da olacan sän, dostum,
Hadi, vakıdımı harcêêrım, bän otlamaa kopuştum.
Kalmış Kirpicik genä yalnız,
Bakêr: Biigir yalabıyêr, yıkanmış.
-Naşı gözäl sän kokêrsın,
Neredän bola nefesli dufіlär sän alêrsın?-
Kirpi Biigirä soruşturêr,
Elbetki, cuvap o bekleer.
-Bän, Kirpiciim, çok işleerim,
Çorbacıma her gün fayda getirerim.
O da beni sevindirer,
Türlü kokular bana alêr.
Sän, kardaş, Eşeklän hep gezinersin,
Bütün gün güneşlenip, dinnenersin.
Eşek kokularını tozda yuvarlêêr,
Nezaman acaba o pak suda yıkanêr?
Bütün gün otlêêr, gölgedä o yatêr.
Nezaman hem kimä o yardım eder?
Nallarıma o benim bulêr maana,
Sabaa alacam onu işlemää yanıma.

III bölüm
Yardım

Erken sabaalän olmuş,
Gölün üstündä gün duumuş.
Kirpi bütün gecä hiç uyuyamamış,
Eşää yavaş-yavaş o uyandırmış.
-Kalk, sän meciyä büün gidersin,
Kuvetlen, olur biraz zeetleneysin.
Eşek yutmuş hazır yıvınnan otu,
Birdä işitmiş yoldan lumburtu:
-Hadi, Eşek, çabucak yannaş,
Geç kalarsan, çekecek çorbacı sana traş.
Eşek alatlamış, ama biraz:
-Bän seni hatırlêêrım, kardaş,
Etişecem, canabin, yavaş-yavaş.
Biigir hızlanmış, gitmiş ileri,
Bıkmış işlemää, çözmüş kantırmaları.
Erleşmiş dinnenmää gölgedä,
Bakêr Eşek güneşlener tepedä.
Kirpi, haliz dost, etişmiş hem ona,
Yarım yol annatmış kendi zoorunu.
Gitmiş kuyumcuya, yaptırmış o nal,
Var mı taa bölä kafadar, ne helal!
Kaç kerä bu yolda düşürmüş,
Yuvarlanıp, o sırtına onnarı ükletmiş!
Eşää olsun ilinnik mecidä,
Yorulmasın, zera kiminnän gezecek o göldä?!

IV bölüm
Akıl toplamak

Gün batıya saklanmış heptän,
Eşeklän Kirpi yorulmuşlar yoldan.
-Sizdän naşı yardım olacek?-
Biigir baarêr şaşılacek.
-Bän alatlêêrım terimi yıkamaa,
Siz erleşin, er var hepsinä yatmaa.
Sabaadan çekedecez işlemää,
Faydalı olsun bölä yol yapmaa.
Eşeklän Kirpi yorgun hem aaç,
Aazlarına aaramışlar birär tok ilaç.
Biigir nekadar çok alaf taşımış,
Şansı bir büük yaşamak yaşamış.
-Sän, Kirpiciim, o nalları ya ver,
İşittin mi ne paaya kalkmış şeker.
İnsan bana çuvalı ükledecek,
Nallarım da bekim aşınacek.
Ama kim takacek onnarı bana,
Lääzım kuyumcuya gitmää meydana.
Sabaalen yola yavaş çıkacez,
Biigirlän beki dä buluşmaycez.
Sindi bir uyuku uyuyalım,
Biraz taazä solukta kuvet toplayalım.

V bölüm
Çıkış

Güneş sırıttı Kirpinin gözünä,
Eşil otçaaz ilişti Eşään dilinä.
-Ya kalkalım biz çabuk, kuytucuu bulalım,
Bu buunuk sıcaan gölgesindä oturalım.
Kirpi çabuk sölemiş, da kalkmış,
Eşek sä tatlı uykudan taa eşinmiş.
-Bu Biigir nezaman başlamış işlemää?
Neredä o kaldı gecelemää?
Hiç duymadım bän onun soluunu,
Salt bileriz onun zoorunu.
Yardıma o bizi bekleer,
Kurtulalım biz naşı? Olacez pak toz hem ter.
Eşek anırmış kahırdan,-
Ya gidelim çabucak buradan.
«Allayında canı acayceydı Eşää»,-
Kirpi düşünüp toplamış döşää.
Giderlär dostlar aaramaa kuyumcu,
Yolda içmiştilär ekmektän serin borcu.
Haliz gezmişlär çok pek onnar,
Gezmişlär bayırlar, çayırlar, geniş meralar.
Karşı gelmişlär onnar Beygirä,
Dііl iki hem dііl on kerä.
Beygir annatmış nicä sindi yaşêêr,
Kaba döşeklerdä gecelär dinnener
Çorbacı onu pek meteder,
Türlü baaşışlarlan dayma sevindirer.
-Sizä dä, dostlar, er eteceydi,
Yar sizin dä biraz yannarmız terleyceydi.
Siz yol ayırdınız başka,
Ama bakêrım yaşamanız pek yufka.
Hep gezersiniz yollarda haylaz,
Toplayınız fikirinizi biraz.
Te benim masalım da bitti,
Örgi komuşu Eşääni kırktırttı.
Aaretlik o tozlu yollardan getirdi,
Kirpiyi dä musaafırlää alıştırdı.
Kirpi mutlak onu korêêr,
Nalları da artık maazada saklêêr.
Çeketmesinnär aaramaa deyni kuyumcu,
Zerä hiç bulunmaycak ucu-bucu.
Haylazlık, benimcä, o büük bir zarar,
Ama kim pek işçi, o, elbetki, helal!